Hayatın merkezi olan Tanrı devreden çıkınca yerine sırasıyla insan, akıl, tabiat, ideoloji ve ego geldi. Sadece felsefede değil… Edebiyatta, şiirde, mimaride, resimde, müzikte natüralizm evrenin öznesini Tanrı’dan Doğa’ya çevirdi. Tabiat kanunları keşfedildi. Bu şekilde ifade edilince varlık dini renkten arınmış oldu. Tabiat varlığın fâili, yani öznesi olarak somut işler yapan …

Bir erkek olarak adını “Maria” yani Meryem koyan, onu bir kız gibi büyüten, yetiştiren annesinin Rilke’nin ruhunda açtığı yarık o kadar büyüktür ki ilerde Lou Salome ile birlikte yaşamaya başladıklarında Salome daha önce Nietzsche ve Freud ile de dostluk kurduğundan Rilke’nin bu karışık ve ilginç, psikanaliz için eşsiz ruhunun bir …

Bu bakımdan tasavvufun tarih boyunca en güçlü olduğu hatta kelam ve felsefe geleneği mensuplarının da zaman zaman cezbesine kapılmaktan kendisini alıkoyamadığı taraf, metafizik meselelerde duyu tecrübelerine benzer şekilde tecrübe vaadidir. Allah, melekler ve duyularla algılanmayan diğer mevcutlar hakkında Hz. Peygamber’den (s) nakledilen haberlerin tecrübe edilebileceği ve bunun bir kâmil mürşid …

Halk arasında hep Mecnun’un aşkı dildedir, Fuzuli’nin şu beytine rağmen Leyla’ya bir ilgimiz yok. “Mecnûndan idi cünûnu efzûn/ Leylî diyene der idi Mecnûn” Leyla’nın çılgınlığı Mecnun’dan fazla idi, Leyla diye seslenene “Ben Mecnun’um.” derdi. Anlaşılan o ki Leyla da mecnundu. “Olmam olur olmaz ile demsâz/ Başım kesilirse söylemem râz.” Leyla, Mecnun’un naifliğinden …

öyle deme sen yine de, öyle deme hepimizde onarılmamış bir hasar gizli her seferinde üzerine basıp düşüyoruz kalkamıyor üstelik bazılarımız: hayat bu geçecek diyorlar, başka yöne bak, geçecek yalnız ben anlıyorum gözlerindeki pusu teskin etmesi gibi bir babanın kızını: geçmeyecek aslında ama alışacaksın bu şiirin eksik dizesinin ne olduğunu imkanı …

Dindar insanlar genellikle şu anda ne olduğuyla çok da ilgili değildirler. Çünkü onlar güzel bir sonla biten çok çok uzun bir hikâyeye inanır, bu fikirle hareket eder ve bu minvalde yaşamlarını sürdürürler. (Bu dinler; İslam, Budizm, Hinduizm vs. olabilir.) Bir başka deyişle; insanlar günlük olayları, kutsal kitaplara/öğretilere inanmadığı ölçüde fazlasıyla …

Hasılıkelam, insanların o zamanlar da şimdiki gibi bildikleri gördüklerinden ibaret, gördükleri ise cesaretlerinin elverdiği kadardı. Bir nefesle dünyanın yedi bucağına doğru yelken açıp arzın altını üstüne getirmek elbette herkesin harcı olamazdı. Bu harca bir sebep gerekti. Nasiptir ve ötesi de değildir ve nasipten ötesi de zaten yoktur ki; daha Pîrî …

Harflerden mi sayılardan mı oluşuyor dünya? Duygulardan mı düşüncelerden mi? Modern dünya herkese farklı olmaları için sunduğu çözümleri aynı paketten çıkarıyor aslında. Günün sonunda aynı pakete sokuyor. “Ama bunlar çok söylendi.” cümlesindeki klişenin klişe eleştirisini “Bu yıl da mı sarışınlık moda?” sorusuyla savabiliriz. Hayır. Demokrasi var. Seçme özgürlüğü insan aklının …