Tarihte hakkında isminden başka bir şey bilinmeyen başka filozoflar da var elbette. Bunlar ya özgün bir fikirleriyle öne çıkarlar ya da belirli bir felsefe akımının mensubu olarak zikredilirler. Fakat Kislemyos ismini saçma sözü dışında zikreden yoktur. Acaba hangi ekole bağlıydı? Stoik miydi, epiküryen mi, sofist mi, hiçbir fikrimiz yok… Adam tam bir bilinmez. Geçen seneye kadar…
SAVAŞ BARKÇİN
“Geniş olan büyük olur, büyük olan geniş olur.”
Eski Yunan filozofu Kislemyos’tan bize kalan tek söz bu… Genellikle felsefeye giriş kitaplarında safsataya, mugalataya örnek olarak verilir. Yani, bildiğiniz saçmalama işte…
Kislemyos ile ilgili bilgiler çok sınırlı. Midillili olduğu biliniyor. Tam olarak ne zaman yaşadığı ise bilinmiyor. Sadece milattan önce dördüncü asır civarında yaşadığına hükmediliyor. Çünkü o devirlerde Midilli’de yaşamış başka bir filozof olan Kofanakis hatıralarında halkın içinde yaşayan, balıkçılarla düşüp kalkan gizemli bir “bilge”den bahsediyor. “Söylediği bir saçma sözden başka bize ulaşan başka bir sözü yoktur” diyor.
Tarihte hakkında isminden başka bir şey bilinmeyen başka filozoflar da var elbette. Bunlar ya özgün bir fikirleriyle öne çıkarlar ya da belirli bir felsefe akımının mensubu olarak zikredilirler. Fakat Kislemyos ismini saçma sözü dışında zikreden yoktur. Acaba hangi ekole bağlıydı? Stoik miydi, epiküryen mi, sofist mi, hiçbir fikrimiz yok. Adam tam bir bilinmez. Geçen seneye kadar…
Geçen sene Hollandalı antik felsefe uzmanı Kris van Goetjin büyük bir keşifte bulundu. Bu bir tesadüf eseriydi aslında. Van Goetjin Yunanistan’daki Patras Kütüphanesi’nde antik tarihçi Ritkisis’in Ege adalarını anlattığı kitabı okurken müthiş bir keşifte bulunur. Kitabın son bölümünde Midillili balıkçıların hayatına da değinilmektedir. Orada bir bilge ile bir balıkçı arasındaki bir diyaloga yer vermiş. Van Goetjin bu diyalogda Kislemyos’un isminin geçtiğini görünce hayrete düşmüş. Nihayet Kislemyos ile ilgili önemli bir ipucu bulunmuştu.
Van Goetjin, bu diyalogu İngilizceye çevirdi. Bilgiler ve yorumlar ekleyerek bir makale hazırladı. Makaleyi okumam için bana da gönderdi. Yanlış anlamayın, ben Kislemyos üzerine uzman değilim. Zaten kimse de değil. Tek cümlelik bir adam üzerine uzmanlık mı olur? Van Goetjin benim safsatalar üzerinde durduğumu bildiği için taslağı bana gönderdi. Sonra da bilimsel bir dergide yayımladı.
İngilizce bilmeyenler veya makaleyi internetten bulamayacaklar için o diyalogu kısaca aktarayım.
Efendim, Kislemyos bir akşam Midilli’nin Kallonis sahilinde balıkçılar ile beraber otururken bir balıkçı ona lâf atar: “Kislemyos, sen her şeyi bilir misin?” Kislemyos kendisine yakışır bir şekilde cevap verir: “Bildiğim her şey değildir, her şey de bildiğim değildir.” Balıkçı: “Kislemyos, kafamızı karıştırma, şunu düz söylesene” der. Kislemyos: “Kafanın karışması kafanın asıl işidir” der.
Balıkçı: “Kislemyos şunu anlayabileceğim gibi anlatsana. Neyse, ben sana başka bir şey sorayım. Şu âlem hakkında ne dersin?” Kislemyos cevap verir: “Bilinmezliğin çevrelediği bilinirliktir.” der. Balıkçı: “Hoppalaaa, gene bir şey anlamadım. Benim aklıma göre anlatsana birader.” der. Kislemyos: “Aklın sınırlarını akıl ile bulamayız” der. Balıkçı tabii bundan da bir halt anlamaz. “Baba, biz senin gibi okumadık. Zeus aşkına tane tane anlatsana yav!” der.
Devamı Cins’in 2019 Haziran sayısında…